Większość pacjentów z rozpoznanym guzem kwalifikowana do operacji chciałaby pozbyć się problemu i wrócić do pełni zdrowia. Niestety realia są nieco inne i jak wynika z oceny własnych wyników i doniesień literatury naukowej nie zawsze wynik leczenia spełnia oczekiwania pacjenta.
Wielu pacjentów operowanych w innych ośrodkach szukających pomocy po niedoszczętnych resekcji często podaje że nie rozmawiali na temat spodziewanych wyników z operatorem, rozmowa dotycząc spodziewanego wyniku zbywana jest zwykle, że będziemy się starać zrobić ile się da itp.
Zwykle sprawy wyglądają tak, że pacjent leczony jest z nastawieniem pozbycia się najbardziej dokuczliwego objawu lub zagrożenia, to jest najważniejszym celem operacji.
Obecnie na podstawie badania MR można z dużą dokładnością przewidzieć możliwość resekcji oraz z niewielkim błędem podać szacunkowe możliwości wyleczenia choroby endokrynologicznej lub ustalić możliwości radykalnej resekcji guza nieczynnego hormonalnie. Margines błędu może wynikać z trudnej do przewidzenia konsystencji guza, ew. niedających się przewidzieć problemów śródoperacyjnych jak np. liczne krwawienia.
Na wynik leczenia mają wpływ różne czynniki w większości związane z budową i charakterem rozrostu guza do pewnych i udowodnionych należą:
Wielkość guza :
Wielkość – zarówno wymiar średni, stopień rozrostu nadsiodłowego, objętość guza, największa szerokość mają wpływ na spodziewane wyniki operacji.
Olbrzymie makrogruczolaki, makrogruczolaki, mikrogruczolaki dla każdej z tych podgrup wyniki średni resekcji i wyleczeń w przypadku guzów czynnych hormonalnie będą się różnić. Tak np. dla guzów olbrzymich pełna resekcja możliwa jest w ok. 30-40 % przypadków. Dla „zwykłych” ( do 4 cm) makrogruczolaków w ok. 75-90% ,a dla mikrogruczolaków (1 cm) ok. 95%.
Remisja czyli wyleczenie choroby endokrynologicznej w przypadku czynnych hormonalnie guzów jest również zależna od wielkości leczonych guzów.
Dla mikrogruczolaków odsetek remisji Akromegalii i choroby Cushinga sięga 90-95%, dla tych samych schorzeń powodowanych makrogruczolakmi średnie odsetki wyleczeń wynoszą ok. 40-60%.
Rozrost inwazyjny : czyli cecha guza pozwalająca mu na przerastanie naturalnych barier anatomicznych – kości, opony, śluzówki itd. Jest to cecha bardziej typowa dla guzów złośliwych choć w przypadku guzów przysadki nie stanowi o złośliwości guza. Wśród gruczolaków przysadki odsetek guzów o takim rozroście sięga ok. 30 % .
Podobnie jak wielkość guza jego inwazyjność również pogarsza rokowanie co do wyleczenia hormonalnego lub pełnej resekcji guza nieczynnego. Dla guzów inwazyjnych wyleczenia hormonalne są wiele niższe i osiągane są u ok. 30-40% , dla inwazyjnych guzów nieczynnych wyleczenie rozumiane jako pełna resekcja wynosi ok. 60-70%.
Charakter rozrostu – przestrzennego – kształt guza guzy wielokształtne, asymetryczne, klepsydorawate, z guzkami siostrzanymi są trudniejsze do pełnej rekcji i mają gorsze wyniki leczenia.
Do innych czynników wpływających na wynik leczenia należą : charakter histologiczny guza , a co za tym idzie jego biologiczna agresywność.
Guzy o większym potencjale rozrostowym oraz pewne typy histologiczne guzów przysadki same w sobie stanowią negatywny czynnik prognostyczny.
Czy w takim razie w przypadku guzów np. inwazyjnych makrogruczolaków z masywnym naciekiem zatoki jamistej (skala Knospa IV) jest sens operować skoro wiadomo, że wyleczenie hormonalne jest niemal niemożliwe, podobnie jak pełna resekcja guza nieczynnego hormonalnie ?
Owszem w przypadkach takich mimo iż wiemy że operacja nie przyniesie pełnego wyleczenia, jednak działa ona jako istotny element cytoredukcyjny oraz odbarczający. Pozwala to na bardziej efektywne i bezpieczniejsze leczenie innymi metodami pooperacyjnie.
Dodatkowo w przypadkach części guzów w grę wchodzi głownie odbarczenie uciśniętych struktur drogi wzrokowej oraz zmniejszenia objętości guza przed ewentualną radioterapią.
Dla guzów mniejszych o niepewnym stopniu inwazji istniej szansa na pełne wyleczenie choroby endokrynologicznej wobec czego leczenie chirurgiczne jest zwykle pierwsza linią leczenia jako jedyna metoda dająca potencjalnie szanse na pełne wyleczenie.
Na koniec należy podkreślić rzecz oczywistą i potwierdzaną w badaniach, wynik leczenia zależy również od doświadczenia operatora; Wiadomo,że operacje guzów przysadki wymagają nabycia specjalnego doświadczenia, które przekłada się na wyniki leczenia i redukcję liczby powikłań. Badania ankietowe oraz serie przypadków z ośrodków pokazujących tzw. krzywą uczenia się wykazują że poprawa wyników zależna jest od liczby wykonanych w czasie operacji i jest ona dość łagodnie wznosząca ( co oznacza, że doświadczenie kumuluje się dość powoli nawet przy niewielkiej liczbie operacji rocznie). Na tej podstawie postuluje się by guzy przysadki były leczone przez wyspecjalizowane ośrodki ( tzw. Centra doskonałości) i dedykowanych chirurgów mogących w pewnym stopniu gwarantować wysokie przedziały skuteczności leczenia.
Podsumowując
Wyniki leczenia operacyjnego gruczolaków przysadki są rożne i zależą od kilku czynników :
Budowy i wielkości guza (Makrogruczolaki, mikrogruczolaki, olbrzymie, wielokształtne, spoiste- miękkie)
Obecności rozrostu inwazyjnego (Naciekanie kości, naczyń, stopień skali Knospa)
Charakteru guza ( Histologia agresywne/ mniej agresywne, czynne, nieczynne )
Doświadczenie operacyjne chirurga i ośrodka
